De oorsprong van Delfts blauw aardewerk gaat terug tot eind 16e eeuw, toen de VOC porselein uit China en Japan meebracht naar Europa. Dit oorspronkelijke Chinese keramiek was echter duur en moeilijk te verkrijgen. Door de grote vraag ontstond een groeiende markt voor imitatieporselein in Europa. Toen het Nederlandse ambachtslieden niet lukte het Chinese porselein goed te imiteren begonnen ze te experimenteren en ontstond er een eigen variant van dit blauw-witte porselein. Met name de stad Delft specialiseerde zich hierin, vandaar de naam Delfts blauw aardewerk. Naast de talloze werkplaatsen in Delft produceerden echter ook andere Nederlandse steden een grote verscheidenheid aan aardewerk, waaronder vazen, borden, tegels en andere decoratieve objecten. Delfts blauw werd een statussymbool en populaire handelswaar dat naar heel Europa werd geëxporteerd.
Decoraties & Chinoiserie
Tijdens de hoogtijdagen van de Delfts blauw aardewerkproductie in de 17e en 18e eeuw werd de chinoiserie-stijl, geinspireerd door het geimporteerdee Chinese en Japans porselein, zeer populair. Dit omvatte vaak (Nederlandse interpretaties van) scènes van Chinese landschappen, figuren in traditionele Chinese kledij, tempels, pagodes, exotische bloemen en planten, en symbolische motieven zoals draken en fabeldieren. Deze oosterse motieven waren niet alleen decoratief, maar hadden ook een symbolische betekenis. Chinoiserie op Delfts blauw aardewerk voegde exotisme en verfijning toe aan de objecten en werd geassocieerd met een gevoel van luxe en rijkdom. Na verloop van tijd ontwikkelden Nederlandse ambachtslieden echter hun eigen unieke stijl en begonnen ze ook typisch Nederlandse taferelen af te beelden.
Tegels, spelletjes & beroepen
In de 17e eeuw begon de productie van tegels in Nederland, met name in Delft, op grote schaal toe te nemen. Tegels waren praktisch en werden gebruikt als bekleding voor wanden en vloeren in huizen, keukens, kerken en openbare gebouwen. Verschillende decoratieve motieven werden populair als manier om interieurs te verfraaien. In deze tijd begonnen afbeeldingen van spelletjes, beroepen en alledaagse taferelen steeds populairder te worden. Ze boden een charmante en soms humoristische weergave van het dagelijkse leven in die tijd. Spelletjes zoals kaarten, schaken, dammen, hoepelen, touwtje springen of knikkeren en beroepen met ambachtslieden, boeren, vissers en soldaten waren geliefde onderwerpen. Ze gaven een inkijkje in het sociale leven, de ambachten en dagelijkse bezigheden van de mensen. Deze tegels waren niet alleen decoratief maar dienden ook als educatieve middelen en waren een manier om kennis en sociale normen over te brengen.
Gebruik
Delfts blauwe tegels waren niet alleen geliefd om hun esthetische schoonheid, maar ook vanwege hun praktische toepassingen. Ze werden gebruikt als wanddecoratie in huizen en openbare gebouwen, maar dienden ook als functionele wandbekleding in keukens, badkamers en haarden. Delfts blauw gedecoreerde tegels zijn niet alleen een prachtige herinnering aan het rijke verleden van Nederland, maar ze zijn ook een tijdloos en geliefd decoratief element in hedendaagse interieurs.
Kleur
in de vroege periode van de Delfts blauw productie (laat 16e-vroeg 17e eeuw)werd gebruik gemaakt van mangaan als kleurmiddel voor blauwe tinten.
Mangaan werd gemengd met klei of glazuur, maar het resultaat was niet zo intens en levendig. Het was vaak vaag of grijsachtig en kon niet concurreren met het diepe en heldere kobaltblauw, dat later werd ontdekt als betaalbaar alternatief uit met name Duitsland. De introductie van kobaltoxide betekende een grote sprong voorwaarts in de kwaliteit en uitstraling van Delfts blauw aardewerk. Hoe puurder het pigment was, hoe blauwer de kleur. Kobaltoxide geeft Delfts blauw aardewerk zijn karakteristieke blauwe kleur.
Techniek
Het oorspronkelijke Delfts blauwe aardewerk is een vorm van Faience, waarbij een laag wit glazuur wordt aangebracht op lichtkleurig aardewerk met daaroverheen een beschildering van gekleurde (blauwe) onderglazuurpigmenten. Daaroverheen komt en hoogglanzend transparant glazuur. Tijdens het bakken in de oven op hoge temperaturen smelten glazuur en kleur samen. Bij het oorspronkelijke Delfts blauwe aardewerk werd tinglazuur als onderlaag gebruikt met daaroverheen een beschildering van kobaltoxide.
Plateel
Plateel is een term die verwijst naar aardewerk of keramiek dat is versierd met geglazuurde decoraties. Het is een kunstvorm die al eeuwenlang bestaat en wordt vaak geassocieerd met traditioneel Nederlands aardewerk. In Nederland, met name in de 17e en 18e eeuw, floreerde de plateelindustrie met de productie van gedecoreerd aardewerk.Tegenwoordig wordt de term "plateel" soms breder gebruikt om te verwijzen naar geglazuurd aardewerk of keramiek, ongeacht de herkomst of stijl.